تب و تاب بورس در ایران همچنان بالاست و مردم مشتاق ورود به بازار سرمایه هستند. مردمی که شاید به طور کامل با مفاهیم ریسک و بازدهی در بازارهای مالی آشنایی ندارند و نیاز است نکات بسیاری را درباره حضور در این بازار یاد بگیرند. با همین بهانه با دکتر مرتضی بکی حسکوئی، استادیار اقتصاد و مدیردفتر مدلسازی اقتصاد ایران دانشگاه امام صادق(ع) به گفت‌و‌گو نشسته و نقطه نظرات ایشان را از نظر می‌گذرانیم
مرتضی بکی حسکوئی، توصیه‌هایی اعم از شناخت و آگاهی کامل نسبت به ماهیت ابزارهای مالی، لزوم تشکیل سبدی از ترکیب سهام‌ها، عدم مجذوب سهام‌های با بازدهی بالاشدن به دلیل ریسک بالایشان تا ضرورت نگاه بلندمدت به بورس به تازه واردان بورس دارد. ورود سهام عدالت به بازار سرمایه می‌تواند باعث رقیق شدن سهام شرکتها شود و در صورت ارتقای سطح دانش سهامداران کوچک و عدم تأثیرپذیری آنها از بازارسازان، می تواند موجبات چرخش ثروت در جامعه را فراهم کند.
بکی حسکوئی معتقد است که حذف صفرها از پول ملی تاثیرات منفی روی بورس دارد مثلا ممکن است برخی از سرمایه‌گذاران، علی‌الخصوص سرمایه‌گذارانی که توانایی تابلوخوانی ندارند، دچار خطاهای محاسباتی شوند.
رونق بازار سرمایه و کمک به وضعیت اقتصادی
دکتر بکی حسکوئی در خصوص رونق بازار سرمایه و کمک به وضعیت اقتصادی معتقد است: اگر از یک سو، شرکتها نتوانند از فرصت ایجاد شده در افزایش قیمت سهام خود و به عنوان یک اهرم برای افزایش حجم فعالیت‌ها استفاده کنند و از سوی دیگر، توان شناسایی بازدهی مناسب متناظر با افزایش قیمت سهام خود نشوند، در این صورت شاهد سقوط قیمت و به تبع آن شاهد سقوط شاخص‌ها خواهیم بود؛ با این وجود ورود منابع مالی جدید به بازار سرمایه و افزایش ارزش دارایی‌های سهامداران فعلی می تواند آثار مثبتی بر تقاضای کل اقتصاد داشته باشد که پتانسیل تحریک عرضه اقتصاد را دارد. این در صورتی اتفاق می افتد که رشد ارزش دارایی‌های مالی خانوارها بیش از شاخص عمومی قیمت‌ها یعنی نرخ تورم باشد در این صورت افزایش ارزش دارایی‌ها بر مصرف آتی اثرگذار خواهد بود.
وی در ادامه تصریح کرد: چنانچه ارزش پس اندازهای فعلی که صرف خرید سهام در بازار سرمایه شده است بیش از سطح عمومی قیمت‌ها در طول زمان افزایش یابد، می‌تواند منجر به افزایش مصرف دوره‌های آتی و در نهایت تحریک تقاضای کل اقتصاد شود و افزایش در تقاضای کل اقتصاد از محل مصرف خانوارها می‌تواند منجر به رشد اقتصادی در دوره‌های آتی شود.
آزاد سازی سهام عدالت
سهام عدالت در واقع بخشی از دارایی های مردم هست که تاکنون کنترل و مدیریت آن در اختیار دولت بوده است. اولین پیامد آزادسازی سهام عدالت و ورود آن به بازار سرمایه افزایش شفافیت فعالیت ۴۹ شرکتی است که در سبد سهام عدالت قرار می‌گیرند.
آزادسازی سهام عدالت در بازار سرمایه می‌تواند باعث رقیق شدن بازار و افزایش تعداد سهامداران فعال شود که این خود نقطه مثبت در توسعه و تعمیق بازار سرمایه به حساب می آید به طور کلی افزایش تعداد سهامداران و سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه، نقطه مثبت در توسعه و تعمیق بازار سرمایه به حساب می آید و معاملات سهام عدالت چرخش ثروت در جامعه را به همراه خواهد داشت؛ اما باید توجه داشت که شرط لازم برای تحقق این شرایط افزایش سطح دانش سرمایه گذاری در جامعه و توسعه نهادهای مالی جهت ارائه خدمات قابل اتکاء سرمایه گذاری به سهامداران خرد است.
تامین مالی دولت از بورس
با توجه به اینکه حرکت‌های اخیر دولت نشان می‌دهد تمایلش به بورس با نگاه برای تامین مالی بیشتر شده باید توجه داشت که، دولت طی سال‌ها با اتکای به درآمدهای نفتی و تنظیم بودجه بر اساس درآمدهای این حوزه باعث ایجاد اختلال در مکانیسم قیمت‌ها و تخصیص منابع در اقتصاد شده است. بدون شک نوسانات در درآمدهای نفتی آثار جبران ناپذیری را برای اقتصاد ایران به همراه داشته است و مانع شکل گیری یک نظام مالیاتی مقتدر شده است. این نظام مالیاتی می توانست علاوه بر تامین منابع مالی دولت تخصیص منابع در اقتصاد ایران را تصحیح کند.
به عبارت دیگر، سیاست‌های مالی با اتکا به درآمدهای نفتی، دولت را بی نیاز از دستیابی به یک مکانیسم منطقی و علمی تخصیص منابع در اقتصاد کرده بود.
دکتر بکی در این خصوص بیان کردند که : « پیشنهاد می کنم دولت در کنار واگذاری این بخش از دارایی ها چه در قالب سهام عدالت و چه در قالب عرضه های اولیه و فروش سهام شرکتها به عموم در بازار سرمایه به انتشار اوراق به پشتوانه دارایی های خود اقدام کند. این اوراق با درآمد ثابت بوده و می تواند بخشی از پرتفوی سرمایه‌گذاری خانوارها را تشکیل داده و مجموعه ریسک سرمایه گذاری خانوارها را کاهش دهد. با این ساز و کار هم دولت اقدام به تامین مالی می نماید، هم بانک مرکزیمی توانند بر پایه اوراق منتشر شده توسط دولت سیاست های پولی را عملیاتی کند و هم پس انداز های خرد خانوارها به بخشی از دارایی ها اختصاص می یابند که ریسک کمتری برخوردارند. تنوع سازی در پرتفوی سرمایه گذاری خانوارها اطمینان به سرمایه گذاری در دارایی های مالی را افزایش می دهد و این تغییر در الگوی رفتاری در بلند مدت منافع زیادی را برای اقتصاد همراه خواهد داشت.»
تازه واردان بازار سرمایه بدانند
اولین مسأله که باید همه سرمایه گذاران در بازارهای مالی به ویژه تازه واردان به بازار بورس مورد توجه قرار دهند شناخت و آگاهی کامل نسبت به ماهیت ابزارهای مالی است که در آن سرمایه گذاری می کنند. در بازار علاوه بر اوراق سهم، صندوق‌های سرمایه گذاری بادرآمد ثابت و صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهمی و همچنین اسناد خزانه و اوراق صکوک مبادله می‌شود، بنابراین سرمایه گذاران باید شناخت کافی به این ابزارها و تفاوت‌های آنها و ریسک و بازده هر یک از این ابزار ها داشته باشند.
چنانچه تازه واردان بتوانند نسبت به ابزارها آگاهی پیدا کنند نخستین گام استفاده از اصل تنوع بخشی به دارایی‌ها به منظور کاهش ریسک سرمایه گذاری است. به‌عبارت دیگر، سرمایه‌گذاران علاوه بر اوراق سهام ترکیبی از دارایی‌های بازار را نیز انتخاب نمایند تا ریسک سرمایه گذاری خود را حداقل کنند.
نکته بعدی توجه به مسأله ریسک و بازده است. در ادبیات مالی ریسک و بازده با یکدیگر تناظر دارند یعنی هرجا که بازدهی بالا وجود دارد، ریسک بالاتری نیز متوجه سرمایه گذار است. بر اساس این اصل، سرمایه گذاران تازه وارد نباید مجذوب بازدهی های بالای برخی از سهم‌ها شوند چراکه این بازدهی‌ها با ریسک همراه است و احتمال دارد که آنها اصل دارایی خود را نیز از دست بدهند.
بکی در آخر بیان مرد که «بنابراین پیشنهاد من و توصیه من این است که سرمایه گذاران خود با انتخاب سهم های ارزنده و با رویکردی بلند مدت در بازار سرمایه گذاری کنند تا اسیر نوسانات کوتاه مدت بازار نشوند همچنین از اصل تنوع دارایی ها استفاده نمایند تا ریسک سرمایه‌گذاری خود را به حداقل ممکن برساند.»